İşgal altındaki Kudüs'teki "Educational Bookshop" isimli kitapçı, şehrin sakinleri, ziyaretçileri, diplomatları, akademisyenleri ve gazetecilerin Filistin, İsrail, bölgeyi kitaplardan öğrenmek istediklerinde uğradıkları en önemli adresler arasında yer alıyor.
Yaklaşık 40 yıllık geçmişe sahip Kudüs'teki bu küçük işletme, kitap okuma alanı, kültürel faaliyetleriyle şehre gelenlerin uğrak noktaları arasında bulunuyor.
İsrail polisi, 9 Şubat'ta içeride "şiddete tahrik edici eserler satıldığı" gerekçesiyle kitapçıya baskın düzenledi. İsrail polisinin içerideki kitaplara el koyduğu, daha sonra dükkanın çalışanları amca ve yeğen, Filistinli Mahmud ile Ahmed Muna'yı gözaltına aldığı güvenlik kamerası görüntüleri paylaşıldı.
İsrail mahkemesine çıkartılan Filistinli Mahmud ve Ahmed Muna, "kamu düzenini bozmak" suçlarından iki gün gözaltında tutuldu.
Kudüs'teki diplomatik misyonların yanı sıra, akademisyenler, edebiyatçılar, gazeteciler ve aktivistler iki Filistinli kitapçının davasını mahkeme salonunda takip etti.
Filistinli Mahmud ve Ahmed hakkında İsrail mahkemesi 5 gün ev hapsi, 20 gün de kitapçı dükkanından uzaklaştırma kararı verdi.
Serbest kaldıktan sonra AA'ya konuşan Filistinli kitapçılar, İsrail'in Filistinlilere baskısını pasifist kültürel alana da taşıdığına işaret ederek İsrail tutukevlerinde Filistinlilerin uğradığı muamelenin "aşağılayıcı, insanlığa aykırı, sivil bir polis ve hapishane kavramına uzak olduğunu" vurguladı.
"İsrail polisi çok ilkel yöntemlere başvurdu"
Filistinli Mahmud Muna (42), İsrailli sivil polislerin sivil araçlarla işgal altındaki Kudüs'teki dükkanlarına gelerek, "şiddete tahrik edici eserler satıldığı" şüphesiyle arama yaptıklarını anlattı.
Üçüncü kuşak kitapçı olarak 40 yıllık mesleki tecrübeyle endişelenmediğini ancak "şüphe duyduğunu" belirten Mahmud, kitapçıda arama yapmaya başladıklarında durumun daha iyi anlaşıldığını, "Filistin, işgal yazan harita ya da Filistin kimliğini yansıtan renklerin bulunduğu her kitabı toplamaya başladıklarını" kaydetti.
Mahmud, polislerin çok ilkel yönteme başvurduklarının altını çizerek, memurların kitapları, arama motorunun çeviri uygulamasından anlamaya çalıştıklarını, kitapların resimlerini çekip, telefonla başka bir kişiye attıklarını, "burası siyasi bir kitap evi olduğu için sonunda 200'den fazla kitabı siyah çöp torbalarında toplamak zorunda kaldıklarını" paylaştı.
Filistinli kitapçı, İsrail polisine el koyduğu kitapları karton kutuya düzenli bir şekilde koymayı teklif ettiğini ancak reddedildiğini söyledi.
Kudüs'te İsrail makamlarının kitapçıya baskınının "iki Filistinlinin barışçıl ve katılımcı biçimde görüşlerin, fikirlerin alışverişinin yapılacağı bir mekan sağlamasına karşı bir girişim olduğunu" belirten Mahmud, "Ben kitapçı olarak bir hayat seçerken yer altı zindanlarında soğukta iki gece geçireceğimi hiç hayal etmezdim." diye konuştu.
Mahmud, İsrail savcılığının kendilerine yönelttiği suçlamanın önce "şiddete teşvik edici içerikli eserler satmak" olduğunu, fakat daha sonra bunu "kamu düzenini bozma" olarak değiştirdiğini vurguladı.
"Kitapçıda hakettiğimiz özgürlüğün tadını çıkarıyorduk"
Filistinli kitapçı Mahmud, 7 Ekim'deki baskı ortamını hissetmesine rağmen kitapçı dükkanında bundan uzak yaşadığına dikkati çekerek şunları anlattı:
"Her zaman iki dünyada yaşadım. Kitapçı dükkanının içinde güzel bir kozada, kelimeler, fikirler, edebiyatla dolu güzel bir dünyadaydım. Her zaman, medeni bir diyalog kurmak isteyen insanların arasında olduğunu hissediyorsun. Dükkanı bu şekilde kurguladık.
Aynı zamanda sürekli baskı altındaki işgal altındaki bir şehirde yaşıyorum. İsrail hükümeti, belediye, iskan dairesi, vergi idaresi, diğer kurumlar her taraftan bir baskı var. Bizler kendi vahamızı bir kitapçı dükkanı olarak kurmuştuk, bunun içinde sağladığımız ve hakkettiğimiz özgürlüğün tadını çıkarıyorduk."
İsrail'in bir demokrasi olduğuna ilişkin algıyla kitaplara ilişkin bir hassasiyet gösterileceği, kitapçıların da baskı ve bu tür sindirme adımlarından muaf tutulacağını sandıklarını ancak bunu yeniden gözden geçirmeleri gerektiğini değerlendiren Mahmud, "Belki İsrail için insanlık adına kutsal sayılabilecek kitapçı, dini kurumlar, akademik kuruluşlar bunlar artık korumasız.
Artık herkesin sınırsız bir baskıya maruz kaldığı dünyada yaşıyoruz. Bu çok endişe verici. Sadece Filistin fikri, renkleri, bir tahrik olarak sayılıyor. Ne yaparsanız yapın 6-7-8 milyon Filistinli bu bölgede yaşıyor ve Filistinli olmaya devam edecekler. Bunların ulusal kimliği, bugün bir kışkırtıcı unsur sayılıyor." ifadesini kullandı.
"Kitap sizi kışkırtıyorsa iyi bir kitaptır"
Mahmud, tarihler boyunca ulusların olağanüstü durumlardan geçerken sert tedbirlere başvurduğunu bunu meşru bulmadığını ama anladığını belirterek, "Bir kitapçıya saldırmak, kitapları yasaklamak, kitapları kışkırtıcı diye işaretlemek, bu çok garip kriter. Kitap eğer ki sizin görüşlerinizi kışkırtıyorsa bu entellektüel anlamda iyi bir kitaptır. Bizler insanların düşünmesini ve onları entellektüel olarak kışkırtmak isteriz. Bu iyi bir kitabın özelliğidir." diye konuştu.
İsrail polisinin baskında teknikten, bilgiden, zekadan yoksun olduğunu, sadece başlık ve belirli kelimelere odaklandığını anlatan Mahmud, şöyle devam etti:
"Bir deyiş vardır bi kitabı asla kapağına göre değerlendirme. Polislerse tamamen bunu yapıyordu. Kitapları kapaklarına göre değerlendiriyorlardı. Kitabın mesajını anlamak için okumak gerekiyor. Ama hiçbir soruşturmacı kitapçı için bunu bir yılda bile yapmaz. Ama asıl korkuncu kitapların yasaklanması tarihte ne zaman bu olduysa hep feci sonuçlara yol açmıştır. Bu geçilmemesi gereken bir kırmızı çizgi."
Mahmud, İsrail polisinin aldıkları tüm kitapların arasından sadece 4 kitaba el koyduğunu sonunda savcılığın da bundan bir dava inşa edemediğini belirtti.
İsrail polisinin tüm uygulamalarının aşağılayıcı olduğunu aktaran Mahmud, "kanıtlanana kadar masum değil suçlu gibi muamele edildiklerini" söyledi.
