Ancak bu fikir yeni değil; 1948’den bu yana benzer projeler defalarca önerildi ve büyük çoğunluğu başarısızlıkla sonuçlandı.
Arap ülkeleri, Filistinli mültecilerin yeniden yerleştirilmesine karşı çıkarak bunu, Filistin davasına verilen bir taviz olarak gördü. Mültecilerin başka ülkelere entegre edilmesi, onların Filistin topraklarına dönüş hakkını zayıflatacağı endişesiyle reddedildi. Arap Birliği, UNRWA’nın (Filistinli Mültecilere Yardım ve Çalışma Ajansı) devamlılığını sağlayarak mültecilerin statüsünü korumaya çalıştı.
Filistinli Mültecilerin Yeniden Yerleştirilmesi İçin Başarısız Olan Girişimler
1. Suriye’de Yeniden Yerleştirme Planı (1949-1952)
ABD ve İngiltere, 500.000 Filistinli mültecinin Suriye’ye yerleştirilmesi için bir proje önerdi. 200 milyon dolarlık bir bütçeyle tarım işçisi olarak mültecilerin Suriye’de istihdam edilmesi planlandı. Ancak Mısır’da 1952’deki devrim sonrasında Suriye, projeyi rafa kaldırdı.
2. ABD’nin Su Yönetimi ve Yeniden Yerleştirme Planı (1955)
ABD Dışişleri Bakanı John Foster Dulles, su kaynaklarını geliştirme projeleriyle mültecileri Arap ülkelerine entegre etmeyi önerdi. Ancak Arap ülkeleri, İsrail’in sınırlarını tanıyacak bir çözümü kabul etmeye yanaşmadı.
3. Eisenhower’ın Ekonomik Çözüm Planı (1956)
ABD Başkanı Dwight Eisenhower, Sina Savaşı sonrası bölgesel ekonomik kalkınma projeleriyle mülteci sorununu çözmeyi önerdi. Ancak Filistinli mülteciler, yerleşmeyi değil, kendi topraklarına dönmeyi talep ettiğinden plan başarısız oldu.
4. Joseph Johnson Planı (1962)
ABD’li diplomat Joseph Johnson, mültecilere iki seçenek sundu: İsrail’e geri dönüş veya mali tazminat. Ancak İsrail, güvenlik gerekçesiyle mültecilerin geri dönüşünü kabul etmedi ve Filistinliler de haklarından vazgeçmeyi reddetti.
5. Irak’ta Filistinli Mültecileri Yerleştirme Planı
Irak, Filistinli mültecileri ülkeye kabul etmeyi tartıştı, ancak karşılığında İsrail, 100.000 Iraklı Yahudi’nin ülkesine göç etmesine izin vermeliydi. İsrail, mübadele fikrini reddetti.
6. Kanada’nın Filistinli Mültecileri Kabul Etme Girişimi (1955)
Kanada, UNRWA’nın talebi üzerine Filistinli mültecileri kabul etmeye hazır olduğunu duyurdu. Ancak Arap dünyasından gelen tepkiler ve Filistinli direnişçilerin tehditleri nedeniyle Kanada bu planı rafa kaldırdı.
7. Güney Amerika’ya Mülteci Transferi Önerisi (2008)
ABD Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice, Filistinli mültecilerin Arjantin ve Şili’ye yerleştirilmesini önerdi. Filistin tarafı bu öneriyi kesin bir şekilde reddetti.
8. BM Genel Sekreteri Dag Hammarskjöld’ün Planı (1959)
BM Genel Sekreteri Hammarskjöld, Filistinli mültecilerin Arap ekonomilerine entegre edilmesini önerdi. Plan, petrol gelirleri ve uluslararası yardımlarla finanse edilecekti. Ancak Arap ülkeleri ve Filistinliler, bunu “ihanet” olarak görerek reddetti.
9. Ürdün’ü “Alternatif Vatan” Yapma Planı
Ürdün’de 2 milyondan fazla Filistinli mülteci yaşıyor ve bu durum, bazı çevrelerce Ürdün’ün Filistinlilere “alternatif vatan” olması gerektiği fikrine yol açtı. Ancak Ürdün Kralı II. Abdullah, bu fikre sert bir şekilde karşı çıkarak Filistin devletinin yok edilmesini kabul etmeyeceklerini belirtti.
Trump Planının Akıbeti Ne Olabilir?
Trump’ın Gazze’yi boşaltma planı, geçmişteki girişimlere benzer şekilde Filistinli ve Arap dünyasının sert tepkisini çekti. Mültecilerin zorla veya gönüllü olarak başka ülkelere gönderilmesi, bölgede büyük bir kriz yaratabilir ve direnişi daha da güçlendirebilir. Tarih, Filistinlilerin topraklarına dönüş hakkından vazgeçmeyeceğini gösteriyor.
